امروزه یکی از عوامل نگران‌کننده در سلامتی زنان، سرطان پستان است. سرطان پستان بیماری است که در آن، سلول‌های بدخیم در بافت پستان ایجاد می‌شوند. در اکثر کشورهای دنیا سرطان پستان شایع‌ترین سرطان در زنان است. در ایران نیز این بیماری در صدر سرطان‌های زنان قرار دارد و بروز آن در حال افزایش است. با توجه به اهمیت این موضوع سالیانه یک ماه به عنوان پویش ملی پیشگیری، غربالگری و تشخیص زودهنگام سرطان پستان میباشد که در سال 1403 نیز تاریخ 9مهر لغایت 9آبان با شعار "شما می توانید نجات یافته از سرطان باشید با آگاهی و خودمراقبتی"در نظر گرفته شده است.

از سن ۲۰ تا ۶۹ سالگی بانوان باید به صورت ماهانه خودآزمایی پستان را انجام دهند و بهترین زمان برای انجام معاینه ۷ تا ۱۰ روز پس از پایان دوره قاعدگی است. 

از سن ۴۰ سالگی  نیز ماموگرافی پایه انجام می‌شود که در صورت عدم خطر به صورت دوساله و در غیر این صورت به صورت سالانه بایستی تکرار شود. همچنین  با توجه به اینکه بزرگترین مزیت معاینات پستان تشخیص به‌هنگام توده است‌توصیه می شود معاینهٔبالینی به صورت دوره‌ای توسط ماما و یا پزشک متخصص زنان انجام شود.

 با انجام غربالگری‌های منظم می‌توان ۲۰ تا ۳۰ درصد از مرگ‌‌ومیر ناشی از سرطان پستان را کاهش داد.

در صورت وجود سابقه خانوادگی ، خودآزمایی پستان و معاینات را منظم و دوره‌ای انجام دهید.

در شهرستان ما نیز زنان سنین 30 تا 69 سال میتوانند با مراجعه به مراکز بهداشتی درمانی و یا خانه های بهداشت ،معاینه سینه را توسط ماماهای دوره دیده انجام دهند .در صورت وجود هرگونه توده و یا مشکل به سطح بالاتریعنی کلینیک NCD ارجاع داده میشوند .در این کلینیک پزشک دوره دیده سرطان پستان با معاینه و انجام ماموگرافی و یا ارجاع جهت سونوگرافی سینه و ...... افراد مشکوک به این بیماری را غربال کرده و مورد پیگیری قرار میدهند .

در سال گذشته تعداد   9498 نفر از زنان گروه هدف در مراکز بهداشتی درمانی معاینه سینه شده اند که ازاین تعداد     1271   نفر به سطوح بالاتر درمان ارجاع شده اند و در نهایت تعداد   10  نفر تشخیص قطعی سرطان داده شد و در حال حاضر تحت درمانهای ویژه شیمی درمانی /پرتو درمانی و جراحی قرار گرفته اند .

چه کسانی در معرض خطر هستند؟

جنسیت زن، قوی ترین عامل خطر سرطان سینه است. تقریباً 99 درصد از سرطان‌های سینه در زنان و 0.5 تا 1 درصد سرطان‌های سینه در مردان رخ می‌دهد. درمان سرطان سینه در مردان از همان اصول مدیریتی برای زنان پیروی می کند.

برخی از عوامل، خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش می دهند ازجمله افزایش سن، چاقی، مصرف الکل، سابقه خانوادگی سرطان سینه، سابقه قرار گرفتن در معرض اشعه، سابقه باروری (مانند سن شروع قاعدگی و سن در اولین بارداری)، مصرف دخانیات و هورمون درمانی پس از یائسگی.

تقریباً نیمی از سرطان‌های سینه در زنانی ایجاد می‌شود که هیچ عامل خطر قابل شناسایی دیگری به جز جنسیت (زن) و سن (بیش از 40 سال) ندارند. 

سابقه خانوادگی سرطان سینه خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش می دهد، اما در اکثر زنانی که سرطان سینه تشخیص داده می شود، سابقه خانوادگی شناخته شده ای از این بیماری ندارند. فقدان سابقه خانوادگی شناخته شده لزوماً به این معنی نیست که یک زن در معرض خطر کمتری قرار دارد.

علائم و نشانه ها:

در اکثر مردم وقتی سرطان  درمراحل اولیه است، هیچ علامتی را تجربه نمی کنند، بنابراین تشخیص زود هنگام اهمیت دارد.

سرطان سینه می تواند ترکیبی از علائم را داشته باشد، به خصوص زمانی که پیشرفته تر باشد.

علائم سرطان سینه می تواند شامل موارد زیر باشد:

- توده یا ضخیم شدن سینه، اغلب بدون درد

- تغییر در اندازه، شکل یا ظاهر سینه

- گودی، قرمزی، فرورفتگی یا سایر تغییرات در پوست

- تغییر در ظاهر نوک پستان یا پوست اطراف نوک پستان

- ترشح مایع غیر طبیعی یا خونی از نوک پستان

روش های تشخیص سرطان پستان :

- آزمایش معاینه پستان توسط خود فرد 

- معاینه پستان توسط ماما یا پزشک

- ماموگرافی

- سونوگرافی پستان  

- MRI

نکات مهم:

- افراد مبتلا به توده غیرطبیعی سینه باید به دنبال مراقبت های پزشکی باشند، حتی اگر این توده درد نداشته باشد.

- اکثر توده های سینه سرطانی نیستند. توده‌های سرطانی پستان زمانی که کوچک هستند و به غدد لنفاوی مجاور سرایت نکرده‌اند، با موفقیت درمان می‌شوند.

- سرطان سینه ممکن است به نواحی دیگر بدن سرایت کند و علائم دیگری را ایجاد کند.

- اغلب، شایع‌ترین محل انتشار و اولین محل قابل تشخیص، در غدد لنفاوی زیر بازو است، اگرچه ممکن است غدد لنفاوی حامل سرطان وجود داشته باشد که قابل احساس نباشد.

- با گذشت زمان، سلول های سرطانی ممکن است به سایر اندام ها از جمله ریه ها، کبد، مغز و استخوان ها گسترش یابند. هنگامی که آنها به این مکان ها می رسند، علائم جدید مرتبط با سرطان مانند درد استخوان یا سردرد ممکن است ظاهر شوند.

درمان:

درمان سرطان سینه بستگی به نوع فرعی سرطان و میزان گسترش آن در خارج از پستان به غدد لنفاوی (مرحله دوم یا سوم) یا سایر نقاط بدن (مرحله چهارم) دارد.

پزشکان برای به حداقل رساندن احتمال بازگشت سرطان (عود) درمان ها را ترکیب می کنند. این موارد عبارتند از:

- جراحی برای برداشتن تومور سینه

- پرتودرمانی برای کاهش خطر عود در پستان و بافت های اطراف

- داروهایی برای از بین بردن سلول های سرطانی و جلوگیری از انتشار، از جمله درمان های هورمونی، شیمی درمانی یا درمان های بیولوژیکی هدفمند.

                           واحد مراقبت و پیشگیری از بیماری های غیر واگیر شبکه بهداشت و درمان شهرستان آباده