در حال حاضر بیماری قلبی عروقی اولین علت مرگ در دنیا و همچنین در کشورمان است. سالانه تقریبا ٥میلیون نفر در سراسر دنیا به علت بیماری قلبی عروقی فوت می کنند که ٣١ % کل مرگ های جهانی و نیمی از مرگ های ناشی از بیماریهای غیر واگیر را تشکیل می دهند . اکثریت این مرگ ها ناشی از بیماریهای عروقی است که به شکل حملات قلبی و یا سکته های مغزی تظاهر می کنند . عوامل خطر اصلی بیماریهای قلبی عروقی شامل مصرف دخانیات و الکل، رژیم غذایی ناسالم و کم تحرکی می باشد که به نوبه خود با اضافه وزن و چاقی و افزایش قند، چربی و فشارخون تظاهر میکند.

رو ز جهانی قلب امسال مصادف با دوشنبه ٧ مهرماه  است که با شعار ( هیچ ضربان قلبی را از دست ندهید )" و پیام اصلی " قلب تو شایسته توجه است " با تاکید بر اهمیت و نقش پیشگیری نسبت به درمان، تعادل در رژیم غذایی، انجام فعالیت بدنی کافی، اجتناب از مصرف دخانیات و الکل و نیز مدیریت استرس" در نظرگرفته شده است.

از  ابتدای سال تا کنون  تعداد 22785 نفر خطر سنجی بیماریهای قلبی عروقی در شهرستان  آباده انجام داده اند که این عدد معادل  32درصد افراد بالای 30سال (جمعیت گروه هدف در بیماری قلبی عروقی) میباشد .

طبق دستورالعملها میبایست کلیه افراد بالای 30سال حداقل یکبار درسال  جهت انجام وثبت آزمایش قند وچربی خون به پزشک خانواده یا پایگاههای بهداشتی مراجعه کنند.

عوامل خطر در ابتلا به بیماری قلبی عروقی

1-مصرف نمک و ارتباط آن با بیماری‌های قلبی عروقی

 سازمان بهداشت جهانی (WHO) توصیه می‌کند:

• حداکثر مصرف روزانه سدیم: ۲ گرم سدیم (حدود ۵ گرم نمک؛ تقریبا معادل یک قاشق چای‌خوری سرپُر).
• مصرف کم‌تر از این میزان، احتمال ابتلا به فشار خون بالا و بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهد.

مکانیسم اثر نمک بر قلب و عروق:

• افزایش فشار خون: سدیم بیش از اندازه باعث نگه‌داشتن آب در بدن می‌شود، که این امر حجم خون را بالا برده و فشار خون را افزایش می‌دهد.
• آسیب به دیواره رگ‌ها: فشار خون بالا به تدریج باعث سفت شدن رگ‌ها (آترواسکلروز) و کاهش انعطاف آن‌ها می‌شود.
• افزایش بار کاری قلب: قلب مجبور می‌شود برای پمپاژ خون تحت فشار بیشتر کار کند، که این امر زمینه‌ساز نارسایی قلبی می‌شود.
• آسیب به کلیه‌ها : بار اضافی سدیم، کلیه‌ها را در طول زمان فرسوده می‌کند.
• پوکی استخوان : دفع کلسیم از ادرار را بیشتر می‌کند

راهکارهای کاهش مصرف نمک

• استفاده از چاشنی‌های طبیعی مانند لیمو، سبزیجات معطر و فلفل به جای نمک.
• کاهش مصرف غذاهای فراوری‌شده (کنسرو، فست‌فود، چیپس، سوسیس و کالباس).
• چشیدن غذا قبل از اضافه کردن نمک.
• آموزش و آگاهی خانواده، به‌ویژه کودکان

2-رابطه‌ی خواب با سلامت قلب

• هنگام خواب، فشار خون و ضربان قلب به طور طبیعی کاهش می‌یابد
• خواب ناکافی یا بی‌کیفیت این چرخه را مختل می‌کند و منجر به افزایش مزمن فشار خون می‌شود، که خود یک عامل خطر اصلی بیماری‌های قلبی–عروقی است.

تأثیر خواب بر کنترل قند خون و متابولیسم

• کمبود خواب باعث افزایش مقاومت به انسولین و اختلال در متابولیسم چربی‌ها می‌شود، که این وضعیت می‌تواند به تصلب شرایین و انسداد رگ‌ها منجر شود.

تنظیم هورمون‌ها و التهاب

• خواب باکیفیت سطح هورمون‌های استرس مثل کورتیزول را کاهش می‌دهد. مقادیر بالای کورتیزول و واکنش‌های التهابی همراه آن می‌تواند به آسیب بافت قلب و دیواره رگ‌ها بیانجامد.

پیامدهای خواب ناکافی یا زیاد

*خواب کوتاه (کم‌تر از ۶ ساعت)

• افزایش خطر فشار خون بالا
• بالا رفتن احتمال سکته قلبی و مغزی
• افزایش سطح التهاب سیستمیک

* خواب بیش‌ازحد (بیشتر از ۹ ساعت)

• ارتباط با افزایش خطر بیماری‌های قلبی–عروقی، احتمالاً به دلیل عوامل زمینه‌ای مانند افسردگی، بیماری‌های مزمن یا کم‌تحرکی.

توصیه‌های علمی برای خواب سالم

• مدت خواب بهینه: برای بزرگسالان ۷–۹ ساعت خواب شبانه توصیه می‌شود.
• ثبات ساعات خواب: رفتن به رخت‌خواب و بیدار شدن در ساعات ثابت.
• کاهش مصرف کافئین و نیکوتین ۴–۶ ساعت قبل از خواب.
• پرهیز از استفاده طولانی‌مدت از موبایل یا صفحه‌نمایش‌ها قبل از خواب.
• ایجاد محیط خواب تاریک، آرام و خنک.
•  

3-پیامدهای قلبی ناشی از مصرف دخانیات

• بیماری عروق کرونر قلب (CAD)
• سکته قلبی (Myocardial Infarction)
• سکته مغزی ایسکمیک
• نارسایی قلبی
• آریتمی‌ها و اختلالات ریتم قلب

4-فعالیت بدنی و سلامت قلب

قلب، مانند هر عضله دیگر بدن، برای حفظ قدرت و عملکرد مطلوب به تمرین و تحرک منظم نیاز دارد. فعالیت بدنی نه تنها ظرفیت پمپاژ قلب را افزایش می‌دهد، بلکه با بهبود وضعیت عروق و کاهش عوامل خطر، نقش مهمی در پیشگیری از بیماری‌های قلبی–عروقی ایفا می‌کند.

اثرات مثبت فعالیت بدنی بر قلب

*کاهش فشار خون

*بهبود پروفایل چربی خون 

*کنترل وزن و قند خون

*کاهش التهاب و بهبود عملکرد عروق

انواع فعالیت‌های مفید برای قلب

1. فعالیت‌های هوازی– مانند پیاده‌روی تند، دوچرخه‌سواری، شنا.
2. تمرینات قدرتی – با وزنه یا کش‌های مقاومتی (۲ بار در هفته).
3. تمرینات انعطاف و تعادل – مانند یوگا یا کشش‌های ملایم (کاهش استرس و بهبود هماهنگی).
4. فعالیت‌های روزانه غیر ورزشی – مانند بالا رفتن از پله، باغبانی یا کارهای خانگی فعال.

توصیه‌های علمی

• سازمان جهانی بهداشت (WHO) برای بزرگسالان توصیه می‌کند:
• حداقل ۱۵۰ دقیقه فعالیت هوازی متوسط یا ۷۵ دقیقه فعالیت شدید در هفته.
• تمرینات قدرتی برای تمام گروه‌های عضلانی، حداقل دو روز در هفته.
• فعالیت باید پیوسته و منظم باشد، نه فقط در آخر هفته.

افزایش شدت و مدت فعالیت باید تدریجی باشد تا از آسیب جلوگیری شود.

نکات ایمنی برای افراد با مشکلات قلبی

• قبل از شروع برنامه ورزشی با پزشک مشورت کنید.
• شروع با شدت پایین و افزایش تدریجی.
• توجه به علائم هشدار مانند درد قفسه سینه، تنگی نفس شدید یا سرگیجه.

شبکه بهداشت و درمان شهرستان آباده -واحد پیشگیری و مراقبت از بیماریهای غیرواگیر