نمک ، به شکل استخراج شده از معادن سنگ نمک یا از آب دریا ، دارای ناخالصیهای فراوانی است که متأسفانه چند سالی است بدون مجوز وزارت بهداشت ، با عنوان نمک دریای خوراکی ، در سطح شهرها و روستاها به فروش میرسد و روی بسته بندی هیچ کدام از آن ها نیز عنوان نمک خوراکی ذکر نشده است . از سویی نمک تصفیه شده یددار نمکی است که ناخالصی های آن در کارخانه از آن جداشده و با عنصر « ید » که کمبود آن یکی از مشکلات اصلی سلامت جهان است ، غنی سازی می شود .

 

ید چیست ؟

ید یک ماده مغذی ضروری است که باید از طریق مواد غذایی به بدن برسد . کمبودید و اختلال های ناشی از آن ( IDD ) از سالها پیش به عنوان یکی از مشکلات بهداشتی ، تغذیه ای در ایران محسوب می شده است . حیاتی ترین نقش ید در بدن ، شرکت در ساختمان هورمون های تیروئیدی است که در رشد و تکامل جسمی و عصبی ، عملکرد طبیعی مغز و سیستم عصبی ، حفظ دمای بدن ، تولید انرژی و سوخت و ساز تأثیر می گذارند .

عوارض کمبود ید

افزایش خطر سقط جنین در مادر باردار ، تاخیر رشد مغز جنین ، ناشنوایی و اختلال در تکلم ، تولد نوزاد مبتلا به عقب ماندگی شدید جسمی و مغزی ، کم کاری تیروئید ، گواتر ، اختلال در قدرت یادگیری و افت تحصیلی ، خستگی و کاهش کارایی ، کاهش بهره هوشی از جمله عوارض ناشی از کمبودید در جنین ، کودک و نیز سایر گروه های سنی است .

چطور از کمبود ید پیشگیری کنیم ؟

بهترین راه پیشگیری از کمبود ید ، افزودن آن به مواد غذایی ، یا همان فرآیندی است که از آن تحت عنوان « غنی سازی » نام برده می شود . مناسب ترین گزینه در میان مواد غذایی برای افزودن ید ، نمک است ، زیرا هم ارزان قیمت است و هم اینکه معمولا هر روز توسط تمام افراد جامعه مورداستفاده قرار می گیرد .

تفاوت نمک تصفیه شده و تصفیه نشده

نمک تصفیه شده ، نمکی است که ناخالصی های محلول آن مانند فلزات سنگین و همچنین ناخالصیهای نامحلول آن همچون آهک ، شن و ماسه ، در کارخانه از آن جداشده است .

ناخالصیهای نمک تصفیه نشده

عمده ترین ناخالصی نمک تصفیه نشده ، سولفات کلسیم یا گچ و همچنین گلولای است و فلزات سنگین نظیر سرب ، جیوه ، کادمیوم ، آرسنیک و غیره از ناخالصی های دیگر این نمک ها بوده که مقدارشان ناچیز ، ولی عوارض نامطلوبشان بسیار شدید است که بتدریج در بدن تجمع یافته و موجب بروز مسمومیتهایی شدید و کشنده می شوند . بر این اساس ، ضرورت دارد که این ناخالصی ها طی فرآیند تصفیه از نمک جدا شوند تا نمک نهایی از لحاظ وجود ناخالصی به حد استاندارد و مطلوب برسد .

نمک دریا مصرف نکنید!

نمک دریا یک نوع نمک تصفیه نشده و حاوی ناخالصیهای گوناگونی از جمله خاک ، آهک و فلزات سنگینی همچون سرب یا آرسنیک است . این نمک بیشتر مصرف صنعتی و شست وشو دارد . و در کشور ایران نمکهای معروف به نمک دریا درواقع نمکهای دریاچه های ایران است که درصـد مـواد خطرناک آن بسیار بالاست . یددار کردن نمکهای تصفیه شده ، طی 25 سال تلاش و پیگیری وزارت بهداشت ، توانسته شیوع گواتر و اختلال های ناشی از کمبودید را از 68 درصد در سال 1368 به 5/6 درصد در سال 1386 کاهش دهد .

واحد بهبود تغذیه جامعه شبکه بهداشت شهرستان آباده